zegelstempel, stempel van Lood-brons, zilver en soms goud, waarin een voorstelling gesneden. Dit werd gedaan door goud- en zilversmeden.
Een vernoemde Zegelstempel , hiermee werd de echtheid van een oorkonde gewaarborgd. Een klompje lak of was werd aan de oorkonde bevestigd met een strookje perkament of een strengetje zijde waarin een stempel werd afgedrukt.
De was waarin de stempels gedrukt werden bestond meestal voor 2/3 uit bijenwas en 1/3 bindmiddel.
In de Middeleeuwen werden overeenkomsten vastgelegd in een oorkonde, op perkament geschreven en bekrachtigd door een of meer zegelafdrukken in was of lak.
De zegels waren voorzien van een randschrift waarin de naam van de zegelaar voorkomt, in het midden een voorstelling van een dier, een bloem, een mens. Vanaf de eerste helft van de 12e eeuw werd een familiewapen algemeen.
Het zegel vervulde de rol van de tegenwoordige handtekening, in een tijd toen slechts weinigen konden lezen en schrijven
Een 17e eeuwse bronzen zegelstempel. In de oudheid en in de middeleeuwen werden belangrijke brieven door middel van een afdruk van een lakzegelstempel dus met lak of met lood verzegeld of gesloten. Hierdoor wist de ontvanger van wie hij de brief kreeg en dat onderweg niemand deze stiekem gelezen had.
Was dit wel het geval dan had men het zegel verbroken. In de Romeinse periode en in latere tijden had men lakzegeldoosjes waar men met touwtjes de brief mee afsloot. Om de tekt te lezen moest men de touwtjes doorknippen.
Deze zijn te bezichtigen op de rubriek "Romeins" hier bij foto nr. 378 in de 1e rij en dan naar onder scrollen. Al in de 13e eeuw begint ook de kleine adel met diverse familiewapens en de gegoede burgerij gebruik te maken van het zegelstempel en in de verdere eeuw, de 14e, nemen ook de kooplieden, gildes en vaklieden deze gewoonte over (zie) hier onder de rubriek van middeleeuws de foto nrs. 522-526.
Deze zijn de gilde stempel ringen de foto nr. 530 betreft een burgelijk zegeltje de foto nr 534 betreft een adelijke zegelstempel. Men stond dus ook garant voor hun gilde stempeltje wat men met de bouw van een huis verkreeg als zijn of haar werk klaar was. In plaats van een familiewapen
heeft elke vakman een huismerk dat soms ook op hun produckten voorkomt. In de loop van de 17e eeuw verdwijnt gelijdelijk aan de betekenis van hen. Behalve op de vele dorpen blijven ze nog lang in zwang, men had de lakzegelstempels (voor op bureau of in de vestzak) in vele varianten en metalen.
Een zegelstempel kan door verschillende instaties of personen of doeleinden gebruikt worden een aantal stempelvarianten zijn deze - kerkelijk-stads-dorp-schepen- gemeentelijk-adelijk-burgelijk-monogramstempel-huismerk (gilde)-fantasie-kloosterlijk-kasteel (burcht)-bedrijfs-beroep-enz.
Het verzegelen van een brief werd om twee redenen gedaan. Maar ten eerste om de officiele dokumenten meer waarborg van echtheid te geven.
De totale lengte: 30 mm. Het stempelvlak: 17x15 mm. Ook de diverse zegelringen met zegel inprint kon men in de oudheid al. Zowel zegelstempels als zegelringen komen in de late Middeleeuwen al voor, de inktstempel daarintegen doet pas zijn intrede in het begin van de 18e eeuw.
Alle drie de soorten worden tot op de dag van vandaag nog steeds gebruikt. In 1200 lag het gebruik van een stempel alleen bij de kerk, stadsbestuur en de hogere adel. Rond 1300 verlegde dit gebruik zich ook naar de lagere adel en vanaf 1450 werd de stempel ook gebruikt door de welvarende burgers.
Toen in de 17e eeuw het monogram stempel zijn intrede deed, werd hij door iedereen toegepast die hem kon betalen. Tegen eind 19e eeuw raakt het zakmodel van de zegelstempel uit de mode maar de zegelring, bureau zegelstempel en het inkt stempel bleef bestaan.
In sommige gevallen zien we naast het adelijkzegelstempel ook een zogenaamd contrastempel. Dit stempel was alleen voorzien van de voorstelling, dus geen tekst om privacy te waarborgen. De afdruk van een zegelstempel of ring werd in de late Middeleeuwen gemaakt in warme was en later in warme zegellak, zowel de was als de zegellak werden na afkoeling hard.
Het inktstempel, zoals de naam het al zegt, werd afgedrukt in inkt.
Vormgeving
Het grote verschil tussen de zegelstempel of zegelring en de inktstempel is dat de afdruk van de voorstelling bij de zegelstempel en de zegelring door het diepere gedeelte wordt gevormt. Bij de inktstempel hierintegen wordt de afdruk van de voorstelling door het hoger liggende gedeelte gevormt.
Zowel de zegelstempel als de inktstempel kunnen we qua opbouw verdelen in twee onderdelen:
Handvat Stempelvlak
Bij de zegelring wordt het handvat vervangen door een ring zodat hij om een vinger te dragen is. Het meest voorkomende voor van het stempelvlak is rond, ovaal, vierkant, rechthoekig of zeshoekig Een paar vroeg middeleeuwse varianten te beginnen met het 1e blokje deze had men meestal in de vele kloosters en waren ovaal .
De meeste bronzen zegel stempels zijn voorzien van een draagoog aan het handvat, zodat hij gemakkelijk bevestigt kan worden aan bijvoorbeeld een riem, musketonhaak, vestzakchatelaine of ketting. De meest voorkomende modellen van het handvat zijn:
Materiaal
Stempels kunnen in alle denkbare materialen gemaakt zijn, bv brons, zilver, goud, been, ivoor etc. Vanaf ongeveer 1650 tot op heden worden er ook combinaties van diverse materialen toegepast, bv. Koper/messing met glas - agaat met zilver etc.
Versiering
Van een versiering is er niet echt sprake, wel kunnen we globaal de voorstellingen omschrijven welke er op het stempelvlak bevind.
De voorstellingen die we kunnen aantreffen op het stempelvlak, of een combinatie hiervan zijn :
Kerkelijk : religieus
Stads : religieus - wapenschild - stadspoort
Hogere adel : wapenschild met toernooihelm - kasteel
Lagere adel : wapenschild
Burgelijk : Beroep - huismerk - monogram
Bijna alle stempels zijn voorzien van een text. Bij de kerkelijk-, stads, en hogere adelijke -Familie stempels bestond die uit de naam van de persoon die de stempel toebehoorde en zijn eventuele status of functie. Bij de lagere adelijke- en burgelijke stempels was dit meestal alleen de voor en achternaam van de eigenaar van de stempel.
http://www.jozefherman.nl/middeleeuws/html/zegelstempel-engeltje.html~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Zegelring, ring - meestal van goud - met een ingelegde steen van kornalijn (bruinrood), grijze onyx, jaspis (groen-rood), lapis lazuli (blauw) of sardonyx (wit-zwart). Meestal bestaat de steen uit twee lagen, zodat de gravure donkerder toont dan de deksteen deze Zegelringen konden ook uit Brons of Zilver zijn zelfs waren er in de oudheid ook loden zegelringen
Zij worden gedragen aan de ringvinger of de pink van de linkerhand. Aangezien men veronderstelt dat er werkelijk mee wordt gezegeld, dient de onderkant van het wapen naar de top van de vinger gericht te zijn.
dit was om hun personage te bekrachtigen met het zetten van hun vernoemd Zegel
Typical seal shapes - date periods
