De denarie, in het Latijn denarius (meervoud: denarii), was een zilveren munt, een van de meest gangbare munten in het Romeinse Rijk, vooral ten tijde van de Romeinse Republiek en de eerste twee en een halve eeuw van het Romeinse keizerrijk. De naam denarius leeft nog voort in dinar, de munteenheid die in verschillende Arabische landen wordt gebruikt, en in dinero, het Spaanse woord voor geld. Ook de oude Franse munteenheid denier is van denarius afgeleid.
De munt werd waarschijnlijk rond 211 v.Chr. ingevoerd, tijdens de tweede Punische Oorlog ten tijde van de Romeinse Republiek. Het woord denarius komt van denarius nummus, wat munteenheid van tien betekent, want zijn waarde was aanvankelijk 10 as. Dat kwam overeen met ruim een halve kilo brons (540 g). Aangezien de waarde van brons tot zilver zich in die tijd verhielden als 1:120, woog de denarie 4,5 g. Rond 140 v.Chr. was het zilver relatief veel meer waard geworden en de denarie werd gerevalueerd tot 16 as i.p.v. 10. De nieuwe denariën werden op de voorzijde voorzien van het teken X als monogram voor XVI.
Over de decennia verloor de denarie geleidelijk aan gewicht en tijdens Commodus woog hij nog maar 3 tot 3,2 g. Het zilvergehalte fluctueerde aanzienlijk maar nam over het geheel genomen sterk af. Rond het begin van de derde eeuw (tijdens de regeerperiode van Caracalla) werd de Antoninianus geïntroduceerd en geleidelijk werd de denarie verdrongen als belangrijkste munt. Na 250 werd de munt zelden meer gebruikt en na de geldhervorming van Diocletianus werd hij afgeschaft.
Tot de eerste navolgers behoren de Karolingers. Na de val van het Romeinse rijk keerde aanvankelijk de ruilhandel terug. Daarna begonnen de Merovingen met het slaan van zeer klein zilver (de Sceatta, spreek uit: sjetta). De denarie als zilveren eenheidsmunt werd opnieuw ingevoerd door Karel de Grote.
