Voorwerp: Zilveren ornament met steen.

Periode: 0-400 A.D.

Amuletten-tallisman: Magie ter bescherming of afweer:

Afweergebaren

Uitgestrekte handen stelden vaak een afwerend gebaar voor, men trof dat vaak op prehistorische vazen en potten aan. In Noordafrika worden ook tegenwoordig nog kleine handen uit verschillende materialen als sieraad gedragen. Als afweer werden dan vijf of alle tien vingers naar de tegenstander uitgestrekt.

Het zgn. 'horens-gebaar, wijsvinger en pink uitgestrekt, komt overeen met het vroeger zo bekende teken voor de horens van de stier. Het was dan ook een zeer werkzaam afweergebaar. De romeinse Lunula, een kleine halve maan, is ook op het horensgebaar terug te voeren. En uit de Lunula kan het hoefijzer als symbool voor bescherming afgeleid worden.
Voor een arabier echter is het horensgebaar echter een dodelijke belediging.
Satanistische rockmuziek groepen maken zo nu en dan ook dit gebaar; met de historische betekenis heeft dit echter niets te maken.

Reflecteren

Reflecterende voorwerpen en spiegels moesten boze werkingen terugkaatsen; daardoor werd eigen lichaam en geest beschermd. Een agressieve demon ziet zichzelf in de spiegel, schrikt van z'n eigen lelijkheid en slaat op de vlucht, zo is een oud volksgeloof.

Oog

Het egyptische Oedschat-oog wordt in Turkije tegenwoordig veelal van blauw glas gemaakt en als bescherming van huis of auto bij de deur opgehangen. In een museum in Munchen bevinden zich in een oudheidkundige verzameling op enige attische vazen uit de zesde eeuw v.Ch. een gezicht met tussen de ogen het hoofd van een Sileen. (bosgeest uit de romeinse mythologie). Dit diende als derde oog, bedoeld als afweer tegen boze tovenarij. Om dezelde reden droegen al in het middellandse Zeegebied schepen van de Romeinen, en ook schepen in de navolgende eeuwen een oog op hun boegbeeld.

Indruk maken

Omheiningen, muren en indrukwekkende poorten dienen meestal om vijanden van buiten af te schrikken, en daarmee een nederzetting te beschermen. Een prachtig voorbeeld hiervan is b.v. de Ishtar-poort van Babylon, die in Berlijn in een museum staat. Deze omheinende afweer kan ook op een riem of gordel aangebracht worden; door middel van een grote, prachtige en indrukwekkende vormgeving kunnen personen met boze bedoelingen op afstand gehouden worden. uiterst doorwrochten sieraden met een speciale vormgeving kunnen dezelde werking hebben. En hieruit ontwokkelden zich in de loop der tijd amuletten in veelsoortige vormen, speciaal de tijden der Kelten, Germanen en Romeinen waren rijk aan zulke amuletten.

Afschrikking

Afschrikwekkende en verwrongen afbeeldingen, zoals b.v. het hoofd van Medusa en de agyptische demon Bes werden in de romeinse tijd veelvuldig gebruikt ter afschrikking. In het bronzen tijdperk werden al stukjes metaal aan de kleding gedragen, die een klepperend geluid veroorzaakten, waarschijnlijk om ziektebrengende demonen af te schrikken.

Beledigen

En demon moet zich haast wel walgend afwenden van voorwerpen, die beledigingen uitstralen. Voor zoiets was het al genoeg om het onder de kleding te dragen, zodat het door andere mensen niet gezien werd. Met dit doel werden op deze soort amuletten b.v. geslachtdelen, uitgestoken tongen, een opgeheven vinger (digitus infamus), en de fica, eigenlijk een sexueel symbool, afgebeeld.

"qui hic minxerit aut cacarit habeat deos superos et inferos iratos". Italiaanse schippers geloofden een ongunstige wind daardoor draaien te kunnen, door hem op beledigende wijze de rug toe te keren. (Jahn, O. šber den Aberglauben des B”sen Blicks. 1855. S. 87-88.)

In Tirol en in Zwitserland kende men de Drak, een kleine kobold, die van zijn buit afzag, wanneer men hem op afwerende wijze het ontblote achterwerk toonde. (Mackensen. Handw”rterbuch des Deutschen Aberglaubens, Bd. II, S. 391-402.)

Materiaalwerking

Vaak was alleen al het materiaal of de kleur van een amulet al voldoende om de gewenste werking te verkrijgen.

Werkzame tekens

Uit de grieks-romeinse religies ontwikkelden zich in het bijzonder in de Orient afweertekens die vooral een geometrische vorm hadden, en hun bron hadden in de astrologie en in de Mathesis, de getallenmagie. En op huismuren in het oude Pompei stond op de buitenkant vaak geschreven: "...cacator cave malum" ( ... heb angst voor het boze)

Natuurlijke 'wapens'

Tanden van wilde dieren, in de tijd der Kelten vooral de slagtanden van het everzwijn, en de horens van de stier, die we al in het bronzen tijdperk aantreffen, waren demonenwerend.

Dieren als afweer

De antieke Ketos, een monster uit de diepten der zee, werd vaak als afweersymbool gebruikt, evenals de oud-orientalische draak, die bij ons na de kruistochten in de vorm van een panter (dier on te bannen) op veel blazoenen verschijnt.

 Terug