Romeinse munt Hadrianus
Periode: 0-400 n.Chr.
ZE NOEMDEN HEM DE TOERIST, KEIZER HADRIANUS........
Publius Aelius Hadrianus wordt op 24 januari 76 geboren. Zijn geboorteplaats is niet bekend. Sommigen menen dat hij, net als Trajanus, is geboren in Italica (bij Sevilla), anderen denken dat hij in Rome geboren is. Hoe dan ook, Hadrianus' familie is in elk geval afkomstig uit Baetica in Spanje. Door de vroegtijdige dood van zijn vader, wordt Hadrianus op 10-jarige leeftijd opgenomen in het kinderloze gezin van zijn achteroom, de latere keizer Trajanus Een officiële adoptie heeft echter nooit plaats gevonden. Trajanus zorgt voor zijn opleiding in Rome. Hadrianus toont daarbij een grote bewondering voor de Griekse cultuur. Dat is de reden dat hij, naar Griekse gewoonte, zijn baard laat staan, iets dat tot dan toe voor Romeinse keizers ongebruikelijk was.
Pompeia Plotina, de vrouw van Trajanus, is zeer toegewijd aan Hadrianus. Twee jaar nadat haar man keizer is geworden, in 100, arrangeert zij voor Hadrianus een huwelijk met Sabina waardoor zijn kansen om Trajanus op te volgen een stuk groter worden. Het betreft een politiek huwelijk en de relatie met zijn echtgenote is op zijn best koel te noemen. Hadrianus heeft ook een relatie met Antinous, een Griekse jongen van buitengewone schoonheid. Het is niet duidelijk of het hierbij om een homofiele relatie gaat, of dat hij Antinous ziet als de zoon die hij zelf nooit gehad heeft. Als Antinous tijdens één van zijn reizen (in 130) verdrinkt in de Nijl, laat Hadrianus, gek van verdriet, de jongen tot god verklaren. Hadrianus is door latere schrijvers vaak verguisd vanwege deze relatie.
Hadrianus maakt carrière in het Romeinse leger en vecht als stafofficier tegen de Daciërs en Westgoten in Oost-Europa en daarna tegen de Parthen in Klein-Azië. Als Trajanus in 117 overlijdt, volgt Hadrianus hem als keizer op. Waarschijnlijk heeft Plotina de sterfbed-adoptie van Hadrianus zelf bedacht en zo zijn opvolging geforceerd. Hoewel velen twijfelen aan de rechtmatigheid van de opvolging, vecht niemand het aan. Kort na het overlijden van Trajanus trekt hij de Romeinse garnizoenen terug uit Armenië, Syrië en Mesopotamië. Niet uit vredelievendheid, maar vanwege de gigantische kosten die de voortdurende oorlogen aan de bedreigde grenzen met zich meebrengen.
In Europa bereikt de romanisering haar hoogtepunt. Keizer Hadrianus trekt veel macht naar zich toe ten koste van de senaat en benoemt een uitgebreide persoonlijke staf. Lastposten laat hij uit de weg ruimen. Hadrianus legt zich toe op wetgeving die zou moeten gelden voor het hele Romeinse imperium en geeft ene Publius Salvius Julianus opdracht een wetboek samen te stellen; dat werd het edictum perpetuum. Hadrianus reist voortdurend zijn rijk rond om zijn veldheren te controleren, hij sticht onderweg in Thracië Hadrianapolis (de huidige Turkse grensplaats Edirne), sticht in Jeruzalem een Romeinse kolonie en laat ter plekke zo ongeveer alle Joden uitroeien die daar nog zijn overgebleven na de opstanden. In Tivoli laat hij zijn lusthof Villa Hadriana bouwen en in Rome geeft hij opdracht tot de bouw van zijn enorme mausoleum (gedenkteken met grafkelder).
In Germania laat hij de grenslinies versterken. In Brittannia geeft hij in 122 het startsein voor de aanleg van de Vallum Hadriani, de Muur van Hadrianus of Hadrianuswal (in Engels: Hadrian's Wall). De bouw duurt van 117 tot 138. De muur is een 117 kilometer lange stenen versterking die als doel heeft om invallen van de Picten vanuit het noorden (Schotland) te voorkomen. De muur loopt van de monding van de rivier de Tyne naar de Solway Firth (tussen het huidige Carlisle en Newcastle) en ligt enige kilometers ten zuiden van de huidige grens met Schotland. Hij wordt aanvankelijk opgetrokken met een breedte van 3 meter, hoewel later gebouwde delen iets smaller zijn. De hoogte zal tussen de 4 en 5 meter zijn geweest. Op vaste afstanden liggen 14 grote en 80 kleinere forten. De muur zou dienst doen tot het einde van de vierde eeuw. Een groot deel van de muur staat nog steeds overeind. Vooral in het middengedeelte. Het is vandaag de dag een toeristische trekpleister.
In 136 keert Hadrianus terug van een reis uit het oosten. Hij is nu 60 jaar oud en zijn gezondheid laat sterk te wensen over. Omdat hij taferelen zoals bij zijn eigen opvolging van Trajanus wil voorkomen, begint hij na te denken over een opvolger. Zijn keuze, of Lucius Aelius Commodus Verus, is op zijn zachtst uitgedrukt verassend te noemen vanwege diens frivole levensstijl, slechte gezondheid en totale gebrek aan enige militaire ervaring. Kwade tongen beweren dat Commodus een bastaard zoon is van Hadrianus, en dat hij daarom gekozen zou zijn. Dit is echter nooit bewezen. Als Commodus in 138 overlijdt doet hij een betere keus: Antoninus Pius afkomstig uit een belangrijk geslacht van consuls en proconsul van Azië in 134-135.
Hadrianus overlijdt op 10 juli 138 in zijn villa te Napels. Na zijn dood wordt hij vergoddelijkt hoewel de senaat, die een wrok koestert tegen Hadrianus, dit probeert te voorkomen. Zijn as wordt in zijn mausoleum geplaatst. Ter nagedachtenis aan Hadrianus wordt er in Campus Martius omstreeks 140 een grote tempel gebouwd dien nu bekend staat als het Hadrianeum. Grote delen hiervan zijn bewaard gebleven.