Romeinse munt Trajanus

Voorwerp: Keizerlijke As - Sestertius - Hadrianus - Munt Trajanus
Periode: 0-400 nChr.

KEIZER TRAJANUS DE VOORUIT KIJKENDE...

Keizer Trajanus (53-117)

Trajanus, Marcus Ulpius wordt geboren op 18 september 53 te Italica, bij Sevilla. Daarmee is hij de eerste Romeinse keizer die buiten Italië geboren is. Trajanus is de zoon van Marcus Ulpius Traianus (ook bekend als Trajanus Pater), een vooraanstaand senator en generaal uit een beroemd Etruskisch geslacht, de Ulpii. De familie had zich enige tijd na de Tweede Punische Oorlog gevestigd in de provincie Baetica in Spanje en Trajanus was slechts één van de vele bekende Ulpii. Trajanus dient, onder zijn vader Marcus Ulpius, vele jaren in Syrië als tribunus militum en doorloopt daarna een succesvolle, militair getinte senatorencarrière. In 97, als hij verneemt dat keizer Nerva hem wenst te adopteren, is hij stadhouder van Germania Superior. Hij heeft dan al een lange militaire loopbaan achter de rug waarbij hij zijn sporen vooral verdiend heeft in de moeilijkste gebieden, zoals de grens bij de Rijn en de Donau. Hij nam bijvoorbeeld deel aan de veldtochten van Domitianus tegen de Germanen. Als Domitianus in 96 vermoord wordt, is Trajanus één van zijn belangrijkste legeraanvoerders. Hij geldt als een zeer bekwaam veldheer maar geniet daarnaast ook een grote populariteit. Een logische keuze dus voor Nerva, die zelf niet erg gezien is in militaire kringen. De officiële adoptie vindt eind oktober 97 plaats met een publieke ceremonie op het Capitool. Als Nerva een jaar later, op 28 januari 98 overlijdt, vindt de troonsopvolging zonder verdere problemen plaats. De man die hem het overlijdensbericht brengt is Hadrianus (de latere keizer) en daarmee ontstaat een vertrouwensrelatie die tot Trajanus' dood stand houdt.

Na Nerva's dood inspecteert en versterkt Trajanus eerst de Rijn- en de Donaugrens. Begin 99 keert hij naar Rome terug waar hij een warm onthaal krijgt. In de lijn van Nerva bindt hij het volk aan zich door ruime korenuitdelingen, uitbreiding van het systeem van de alimenta (uitkering ten behoeve van arme kinderen), vermindering van successierechten en vermindering van de lasten in de provincies. Hij maakt zich nog geliefder door een aantal gevangenen, die sinds Domitianus vast zaten, vrij te laten en een groot aantal bezittingen, die door Domitianus in beslag genomen waren, terug te geven . De senaat geeft hem zelfs de titel optimus (de beste). Trajanus wordt echter vooral bekend als veldheer. In 101 houdt hij een strafexpeditie tegen het koninkrijk Dacia (in het huidige Roemenië) dat de Romeinen onder Domitianus enkele vernederende nederlagen had toegebracht. Trajanus leidt zijn troepen de Donau over en dwingt in 102 de Dacische koning Decebalus om zichzelf en zijn hoofdstad Sarmizegetusa over te geven waarna hij naar Rome terugkeert.

Zijn intocht in Rome is een zegetocht en men verleent hem de titel Dacicus Maximus. Decebalus zint echter op wraak en tracht andere naties ten noorden van de Donau, tegen de Romeinen op te zetten. Trajanus keert terug naar het gebied, laat een brug bouwen over de Donau en verovert in 106 heel Dacia en dwingt Decebalus tot zelfmoord. Het goudrijke Dacia wordt als provincie ingelijfd bij het Romeinse rijk. Op de puinhopen van de oude hoofdstad, Sarmizegetusa, wordt een nieuwe stad gebouwd: Colonia Ulpia Traiana. De Daciërs worden goeddeels uitgeroeid (één van de weinige plaatsen waar de Romeinen dit gedaan heben) en het gebied wordt met Romeinse kolonisten herbevolkt. Rond dezelfde tijd komt er ook een einde aan het onafhankelijke koninkrijk van Nabatea. Bij testament is namelijk bepaald dat, bij de dood van de laatste koning, het gebied bij het Romeinse Rijk komt. Zo ontstaat Arabia Petrea, een provincie die het huidige Jordanië en een stukje Saudi Arabië omvat.

In de zeven jaar die volgen, heerst Trajanus als burger-keizer en wordt er niet minder om gewaardeerd. In deze tijd had hij een briefwisseling met Plinius de Jongere, onder andere over hoe om te gaan met de Christenen. Trajanus is van mening dat ze met rust gelaten moeten worden zolang ze tenminste niet al te opzichtig van hun geloof blijk geven. In 113 trekt hij nog een laatste keer ten strijde, dit maal tegen de Parthen. De eeuwige twistappel Armenië is de aanleiding. Al sinds Nero's tijd delen de Romeinen en de Parthen de macht over Armenië. Omstreeks 110 wordt er door de Parthen een koning op de troon gezet die Trajanus helemaal niet zint. Hij trekt daarom in 113 met zijn troepen het bergkoninkrijk binnen, zet de koning af en lijft het hele gebied in als Romeinse provincie. Ter herinnering aan zijn veldtocht wordt in 114 te Beneventum de "Boog van Trajanus" opgericht. Daarna wendt hij zich tegen de Parthen zelf en verovert Mesopotamië, eerst Babylon, dan Seleucia en uiteindelijk Ctesifon in 116.

Hij trekt verder tot de Golfkust en verklaart Mesopotamië een nieuwe provincie. Hij vindt zichzelf eigenlijk te oud om in de voetsporen van Alexander de Grote te treden, maar trekt toch Khuzestan binnen, verovert Susa, zet Khusro I af en vervangt hem voor een stroman (Parthamaspates). De grens van het Romeinse Rijk zal nooit meer zo ver oostelijk komen te liggen als nu. Tijdens de regering van Trajanus bereikt het Romeinse Rijk haar grootste bloeiperiode sinds keizer Augustus. Door de overwinning op de Daciërs hebben de Romeinen geld genoeg. Trajanus geeft opdracht voor een aantal grote bouwprojecten. Zijn bouwmeester, Apollodorus van Damascus, ontwerpt en bouwt voor hem onder andere de Thermen van Trajanus, de Markten van Trajanus en het grootste van de keizerfora: het Forum Trajani. Op het Forum wordt een Triomfzuil gebouwd om de overwinning van Trajanus op Dacië te gedenken. Op de 30 meter hoge zuil is een verslag gebeeldhouwd van de twee veldtochten die nodig waren voor die overwinning.

Op het reliëf worden in totaal maar liefst 2500 mensen afgebeeld. Het forum en de triomfzuil zijn tot op de dag van vandaag bewaard gebleven en te bezichtigen in Rome. Het blijkt echter niet eenvoudig om de gebieden die Trajanus heeft veroverd in het oosten, ook daadwerkelijk te behouden. In 116 rebelleert het zuidelijk deel van Mesopotamië en vallen de Parthen Romeinse bases aan. Het lukt Trajanus de orde te herstellen, maar dan wordt hij geconfronteerd met een Joodse opstand in Egypte, Cyrene en Cyprus (er hebben zich iniddels Joden in deze gebieden gevestigd ten gevolge van de "diaspora", de verspreiding van de Joden buiten Het Heilige Land). Die opstand wordt in 115-116 in bloed gesmoord maar toch moet Trajanus de Romeinse overheersing in deze gebieden gedeeltelijk laten varen. Omdat hij zich ziek voelt, keert hij in 117 terug naar Italië. Hij overlijdt op 8 augustus 117 te Selinus, in Cilicië.

Op zijn sterfbed wijst hij Hadrianus aan als zijn opvolger. Na zijn dood wordt zijn as in de Triomfzuil op het Forum Trajani geplaatst. Trajanus wordt wel gezien als de beste keizer die Rome ooit gehad heeft. Onder hem bereikte het rijk zijn grootste omvang. Na zijn dood wordt hij optimus princeps (allerbeste keizer), genoemd. Iedere nieuwe keizer wordt tot in de Byzantijnse tijd ingehuldigd met de wens felicitor Augusto, melior Traiano (moge hij gelukkiger dan Augustus en beter dan Trajanus zijn).

 Terug